زمان تقریبی مطالعه: 6 دقیقه
 

اقتصاد اهل مدین (قرآن)





یکی از تخلفات مالی اهل مدین نوعی آزاد اندیشی مطلق در تصرفات مالی بود، که کم فروشی و از چشم انداختن اجناس دیگران بین آنها رواج داشت.


۱ - اقتصاد اهل مدین




۱.۱ - رواج کم فروشی


میان اهل مدین کم فروشی و از چشم انداختن اجناس دیگران رواج داشت:
والی مدین اخاهم شعیبا قال یـقوم اعبدوا الله... فاوفوا الکیل والمیزان ولاتبخسوا الناس اشیآءهم... «و به سوی مدین، برادرشان شعیب را (فرستادیم) گفت: «ای قوم من! خدا را بپرستید، که جز او معبودی ندارید! دلیل روشنی از طرف پروردگارتان برای شما آمده است بنا بر این، حق پیمانه و وزن را ادا کنید! و از اموال مردم چیزی نکاهید! و در روی زمین، بعد از آنکه (در پرتو ایمان و دعوت انبیاء) اصلاح شده است، فساد نکنید! این برای شما بهتر است اگر با ایمان هستید»
ویـقوم اوفوا المکیال والمیزان بالقسط ولاتبخسوا الناس اشیآءهم... «و‌ای قوم من! پیمانه و وزن را با عدالت، تمام دهید! و بر اشیاء (و اجناس) مردم، عیب نگذارید و از حق آنان نکاهید! و در زمین به فساد نکوشید!»

۱.۱.۱ - اصل در معاملات


آیه مجددا روی نظام اقتصادی آنها تاکید می‌ کند و اگر قبلا شعیب قوم خود را از کم فروشی نهی کرده بود در اینجا دعوت به پرداختن حقوق مردم کرده، می‌ گوید: "‌ای قوم! پیمانه و وزن را با قسط و عدل وفا کنید" (و یا قوم اوفوا المکیال و المیزان بالقسط).
و این اصل یعنی اقامه قسط و عدل و دادن حق هر کس به او باید بر سراسر جامعه شما حکومت کند.

۱.۱.۲ - رواج تقلب و کم فروشی


شعیب که نسبش طبق تواریخ با چندین واسطه به"ابراهیم" می‌ رسد، مبعوث به سوی اهل مدین گردید، مدین از شهرهای شام بود و مردمی تجارت پیشه و مرفه داشت، که در میان آنها بت پرستی و همچنین تقلب و کم فروشی در معامله کاملا رائج بود.

۱.۲ - آزاد اندیشی در تصرفات مالی


میان مردم مدین نوعی آزاد اندیشی مطلق در تصرفات مالی وجود داشت:
قالوا یـشعیب اصلوتک تامرک... او ان نفعل فی امولنا ما نشـؤا... «گفتند: «ای شعیب! آیا نمازت به تو دستور می‌ دهد که آنچه را پدرانمان می‌ پرستیدند، ترک کنیم یا آنچه را می‌ خواهیم در اموالمان انجام ندهیم؟! تو که مرد بردبار و فهمیده ‌ای هستی!»

۱.۳ - رسالت شعیب


تنظیم روابط اقتصادی عادلانه و خرید و فروش منصفانه میان اهل مدین، از رسالت‌های شعیب علیه‌السّلام بود:
والی مدین اخاهم شعیبا قال یـقوم اعبدوا الله... فاوفوا الکیل والمیزان ولاتبخسوا الناس اشیآءهم... «و به سوی مدین، برادرشان شعیب را (فرستادیم) گفت: «ای قوم من! خدا را بپرستید، که جز او معبودی ندارید! دلیل روشنی از طرف پروردگارتان برای شما آمده است بنا بر این، حق پیمانه و وزن را ادا کنید! و از اموال مردم چیزی نکاهید! و در روی زمین، بعد از آنکه (در پرتو ایمان و دعوت انبیاء) اصلاح شده است، فساد نکنید! این برای شما بهتر است اگر با ایمان هستید»
والی مدین اخاهم شعیبا قال یـقوم اعبدوا الله ما لکم من الـه غیره ولاتنقصوا المکیال والمیزان... «و بسوی «مدین» برادرشان شعیب را (فرستادیم) گفت: «ای قوم من! خدا را پرستش کنید، که جز او، معبود دیگری برای شما نیست! پیمانه و وزن را کم نکنید (و دست به کم فروشی نزنید)! من (هم اکنون) شما را در نعمت می‌ بینم (ولی) از عذاب روز فراگیر، بر شما بیمناکم!»

۱.۳.۱ - تعالیم شعیب


" فاوفوا الکیل و المیزان و لا تبخسوا الناس اشیاءهم و لا تفسدوا فی الارض بعد اصلاحها" شعیب علیه‌السّلام نخست قوم خود را پس از دعوت به توحید که اصل و پایه دین است به وفای به کیل و میزان و اجتناب از کم فروشی که در آن روز متداول بوده دعوت نموده، و ثانیا آنان را دعوت به این معنا کرده که در زمین فساد ایجاد نکنند، و بر خلاف فطرت بشری- که همواره انسان را به اصلاح دنیای خود و تنظیم امر حیات دعوت می‌کند- راه نروند.

۱.۴ - فراوانی نعمت


اهل مدین از نعمت‌های فراوان و ارزانی در زمان شعیب علیه‌السّلام برخورداری بودند:
والی مدین اخاهم شعیبا قال یـقوم اعبدوا الله ما لکم من الـه غیره ولاتنقصوا المکیال والمیزان انی ارلـکم بخیر... «و بسوی «مدین» برادرشان شعیب را (فرستادیم) گفت: «ای قوم من! خدا را پرستش کنید، که جز او، معبود دیگری برای شما نیست! پیمانه و وزن را کم نکنید (و دست به کم فروشی نزنید)! من (هم اکنون) شما را در نعمت می‌ بینم (ولی) از عذاب روز فراگیر، بر شما بیمناکم!» (امام صادق علیه‌السّلام درباره «انی اراکم بخیر» فرمود: مقصود، ارزانی قیمت میان آنان بود.)

۱.۴.۱ - رزق وسیع


" انی اراکم بخیر"- یعنی من شما را در خیر مشاهده می‌ کنم و می‌ بینم که خدای تعالی به شما مال بسیار و رزقی وسیع و بازاری رواج داده، بارانهای به موقع، محصولات زراعی شما را بسیار کرده و با این همه نعمت که خدا به شما ارزانی داشته چه حاجتی به کم فروشی و نقص در مکیال و میزان دارید؟ و چرا باید از این راه در پی اختلاس مال مردم باشید و به مال اندک مردم طمع ببندید و در صدد به دست آوردن آن از راه نامشروع و به ظلم و طغیان برآیید؟

۲ - پانویس


 
۱. اعراف/سوره۷، آیه۸۵.    
۲. هود/سوره۱۱، آیه۸۵.    
۳. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۹، ص۲۰۲.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۶، ص۲۴۹.    
۵. هود/سوره۱۱، آیه۸۷.    
۶. اعراف/سوره۷، آیه۸۵.    
۷. هود/سوره۱۱، آیه۸۴.    
۸. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۸، ص۲۳۶.    
۹. هود/سوره۱۱، آیه۸۴.    
۱۰. عیاشی، محمد بن مسعود، تفسیر العیاشی، ج۲، ص۱۵۹.    
۱۱. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج۲، ص۳۹۰.    
۱۲. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۱۰، ص۵۴۱.    


۳ - منبع



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۴۳۶، برگرفته از مقاله «اقتصاد اهل مدین».    


رده‌های این صفحه : اقتصاد | مدین | موضوعات قرآنی




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.